Γιορτάζοντας 25 χρόνια ανθρωπότητας στο διάστημα. Το 2025, η NASA και οι διεθνείς συνεργάτες της γιορτάζουν 25 χρόνια συνεχούς ανθρώπινης παρουσίας στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό. Από τις 2 Νοεμβρίου 2000, περισσότεροι από 290 άνθρωποι από 26 χώρες έχουν ζήσει και εργαστεί στο εργαστήριο σε τροχιά, διεξάγοντας χιλιάδες πειράματα που έχουν προωθήσει την επιστήμη και την τεχνολογία στη Γη και έχουν ανοίξει το δρόμο για τις αποστολές Artemis στη Σελήνη και τα μελλοντικά ταξίδια στον Άρη. Πέρα από τον ρόλο του ως επιστημονική πλατφόρμα, ο σταθμός έχει λειτουργήσει ως γέφυρα—συνδέοντας πολιτισμούς, πυροδοτώντας τη δημιουργικότητα και εμπνέοντας γενιές. Οι αναμνήσεις των εργαζομένων στο Διαστημικό Κέντρο Τζόνσον αντικατοπτρίζουν πώς το εργαστήριο σε τροχιά δεν είναι μόνο ένα θαύμα της μηχανικής, αλλά και μια βαθιά ανθρώπινη προσπάθεια.   https://www.nasa.gov/centers-and-facilities/johnson/celebrating-25-years-of-humanity-in-space/   Ο σταθμός σε τροχιά υψηλότερα καθώς συνεχίζεται η έρευνα και η συντήρηση της άσκησης. Ο Διεθνής Διαστημικός Σταθμός βρίσκεται σε υψηλότερη τροχιά σήμερα, αφού το διαστημόπλοιο μεταφοράς φορτίου Progress 93 , που ήταν αγκυροβολημένο στο πίσω λιμάνι της μονάδας εξυπηρέτησης Zvezda , έβαλε φωτιά στους κινητήρες του για πάνω από 14 λεπτά και 7 δευτερόλεπτα στις 8:04 π.μ. EST την Τετάρτη. Η επανεκκίνηση αύξησε το υψόμετρο του διαστημικού σταθμού κατά 1 μίλι στο απόγειο και 2,3 μίλια στο περίγειο, αφήνοντας τον σταθμό σε τροχιά 265,5 x 255,9 νόμιμων μιλίων. Η τροχιακή επανεκκίνηση τοποθετεί τον σταθμό στο σωστό υψόμετρο για την άφιξη αργά την επόμενη εβδομάδα του διαστημοπλοίου Soyuz MS-28 που μεταφέρει τον αστροναύτη της NASA Chris Williams και τους κοσμοναύτες της Roscosmos Sergey Kud-Sverchkov και Sergey Mikaev. Το νέο τρίο θα ενταχθεί στο νέο πλήρωμα της Αποστολής 74 όταν ο αστροναύτης της NASA Jonny Kim και οι κοσμοναύτες της Roscosmos Sergey Ryzhikov και Alexey Zubritsky αποσυνδεθούν από τον διαστημικό σταθμό μέσα στο διαστημόπλοιο Soyuz MS-27 λίγες ημέρες αργότερα, στις αρχές Δεκεμβρίου.Πίσω στο τροχιακό φυλάκιο, το πλήρωμα της Αποστολής 73 επικέντρωσε τις επιστημονικές του δραστηριότητες στην έρευνα για την άσκηση και τη φυσική των ρευστών, οι οποίες ωφελούν και τις δύο τους ανθρώπους που ζουν στη Γη και εκτός αυτής. Οι κάτοικοι του διαστημικού εργαστηρίου συντήρησαν επίσης διαστημικές στολές και εξοπλισμό γυμναστικής, αναδιοργάνωσαν το φορτίο και δημιούργησαν έναν σταθμό ύπνου για να φιλοξενήσουν το πλήρωμα που επισκέπτονταν το διαστημόπλοιο.Ο Κιμ ξεκίνησε τη βάρδιά του κάνοντας τζόκινγκ στον διάδρομο COLBERT και γυμναζόμενος στην προηγμένη συσκευή άσκησης αντίστασης , φορώντας ένα γιλέκο με αισθητήρες και μια κορδέλα για το κεφάλι που παρακολουθούσε την καρδιακή του δραστηριότητα για δεύτερη μέρα. Φορούσε επίσης το Mobil-O-Graph που μετρούσε και κατέγραφε την αρτηριακή του πίεση καθ' όλη τη διάρκεια της Τετάρτης. Οι γιατροί παρακολουθούν την υγεία του για να κατανοήσουν πώς το καρδιαγγειακό σύστημα προσαρμόζεται στο διάστημα και δοκιμάζουν την αποτελεσματικότητα των φορητών βιοϊατρικών συσκευών στο διάστημα.Στη συνέχεια, ο Κιμ εγκατέστησε και διαμόρφωσε εναλλακτικούς χώρους ύπνου για το πλήρωμα μέσα στην εργαστηριακή μονάδα του Κολόμπους , οι οποίοι θα φιλοξενήσουν προσωρινά ένα νέο μέλος του πληρώματος μετά την άφιξή τους στα τέλη της επόμενης εβδομάδας. Η Αποστολή 73 θα επεκταθεί σε 10 μέλη πληρώματος για λίγες ημέρες μετά την άφιξη της αποστολής Soyuz MS-28. Στη συνέχεια, ο Κιμ θα επιστρέψει στη Γη με τους Ριζίκοφ και Ζουμπρίτσκι, ολοκληρώνοντας μια οκτάμηνη διαστημική ερευνητική αποστολή, καθώς ξεκινά η Αποστολή 74.Ο μηχανικός πτήσης της NASA, Μάικ Φινκ, συνέχισε να μελετά τη συμπεριφορά των σωματιδίων μέσα στα υγρά , τοποθετώντας δείγματα μέσα σε ένα μικροσκόπιο φθορισμού για να τα παρατηρήσουν επιστήμονες στο έδαφος. Τα αποτελέσματα μπορούν να καθοδηγήσουν τις εμπορικές τεχνικές κατασκευής στο διάστημα και να βελτιώσουν τα οπτικά υλικά και τις λειτουργίες απομάκρυνσης ρύπανσης. Ο Φινκ αργότερα αντικατέστησε τα εξαρτήματα υποστήριξης ζωής σε μια διαστημική στολή μέσα στον αεροθάλαμο Quest .Η μηχανικός πτήσης της NASA, Ζένα Κάρντμαν, εργάστηκε επίσης πάνω στα εξαρτήματα της διαστημικής στολής, φωτογραφίζοντας και συσκευάζοντας τον εξοπλισμό της για την επιστροφή της στη Γη τον επόμενο μήνα μέσα στο Soyuz MS-27. Η Κάρντμαν συνεργάστηκε επίσης με τον μηχανικό πτήσης Κίμια Γιούι από την JAXA (Ιαπωνική Υπηρεσία Αεροδιαστημικής Εξερεύνησης) και αναδιάταξαν το φορτίο που είχε συσκευαστεί μέσα στη Μόνιμη Μονάδα Πολλαπλών Χρήσεων για να δημιουργηθεί περισσότερος χώρος αποθήκευσης. Ο Γιούι πέρασε το μεγαλύτερο μέρος της βάρδιάς του συνεχίζοντας να εκφορτώνει επιστημονικά εφόδια και προμήθειες που παραδόθηκαν τον Σεπτέμβριο στο διαστημόπλοιο μεταφοράς εμπορευμάτων Cygnus XL της Northrop Grumman .Στη συνέχεια, ο Κάρντμαν ενώθηκε με την Κιμ και τον Φινκ στο τέλος της βάρδιάς τους την Τετάρτη και κάλεσε τους ελεγκτές αποστολής και συζήτησε την επερχόμενη συντήρηση στον διάδρομο γυμναστικής COLBERT. Οι πολύπλοκες εργασίες θα απαιτήσουν την προσωρινή αφαίρεση της τουαλέτας του σταθμού στη μονάδα Tranquility για πρόσβαση στους σωλήνες του συστήματος θερμικού ελέγχου που είναι συνδεδεμένοι με το COLBERT για αντικατάσταση.Οι κοσμοναύτες της Roscosmos, Σεργκέι Ριζίκοφ και Αλεξέι Ζουμπρίτσκι, εργάστηκαν σε έναν δεύτερο διάδρομο γυμναστικής που βρισκόταν μέσα στο Zvezda. Το δίδυμο έλεγξε την τάση και ρύθμισε τις ζώνες και τα κορδόνια των αμορτισέρ στη συσκευή άσκησης. Ο μηχανικός πτήσης της Roscosmos, Όλεγκ Πλατόνοφ, πέρασε τη βάρδιά του μέσα στην επιστημονική μονάδα Nauka, συντηρώντας τροχιακά υδραυλικά και συστήματα υποστήριξης ζωής.Μάθετε περισσότερα για τις δραστηριότητες του διαστημικού σταθμού ακολουθώντας το ιστολόγιο του διαστημικού σταθμού , @space_station στο X, καθώς και τους λογαριασμούς του ISS στο Facebook και στο Instagram . https://www.nasa.gov/blogs/spacestation/2025/11/19/station-orbiting-higher-as-exercise-research-and-maintenance-continue/ Η αστροναύτης της NASA, Ζένα Κάρντμαν, εγκαθιστά ερευνητικό εξοπλισμό μέσα στο γάντι μικροβαρύτητας της εργαστηριακής μονάδας του Destiny, υποστηρίζοντας το πείραμα Ρευστών Σωματιδίων

Το διαστημόπλοιο TESS της NASA τριπλασιάζει το μέγεθος του αστρικού σμήνους των Πλειάδων. Οι αστρονόμοι έχουν φέρει επανάσταση στην κατανόησή μας για μια συλλογή άστρων στον βόρειο ουρανό που ονομάζονται Πλειάδες. Χρησιμοποίησαν δεδομένα από τον δορυφόρο TESS (Transiting Exoplanet Survey Satellite) της NASA και άλλα αστεροσκοπεία, καθώς η NASA εξερευνά τα μυστικά του σύμπαντος προς όφελος όλων, από τη Σελήνη μέχρι τον Άρη και πέρα από αυτόν.Εξετάζοντας την περιστροφή, τη χημεία και την τροχιά γύρω από τον Γαλαξία μελών αρκετών διαφορετικών κοντινών αστρικών ομάδων, οι επιστήμονες εντόπισαν ένα συνεχές με περισσότερα από 3.000 αστέρια που εκτείνονται σε απόσταση 1.900 ετών φωτός. Αυτό το Σύμπλεγμα των Μεγάλων Πλειάδων τριπλασιάζει τον αριθμό των αστεριών που σχετίζονται με τις Πλειάδες και ανοίγει νέες προσεγγίσεις για την ανακάλυψη παρόμοιων διασκορπισμένων αστρικών σμηνών στο μέλλον.«Οι Πλειάδες έχουν μελετηθεί πολύ καλά — συχνά τις χρησιμοποιούμε ως σημείο αναφοράς σε αστρονομικές παρατηρήσεις», δήλωσε ο Άντριου Μπόιλ, μεταπτυχιακός φοιτητής στο Πανεπιστήμιο της Βόρειας Καρολίνας στο Τσάπελ Χιλ. «Όταν ξεκίνησα αυτήν την έρευνα, δεν περίμενα ότι το σμήνος θα διογκωνόταν στο μέγεθος που έφτανε. Αγγίζει πραγματικά μια ανθρώπινη νότα. Στο Βόρειο Ημισφαίριο, κοιτάμε τις Πλειάδες και λέμε ιστορίες γι' αυτές εδώ και χιλιάδες χρόνια, αλλά υπάρχουν πολύ περισσότερα σε αυτές από ό,τι γνωρίζαμε». Μια εργασία σχετικά με το αποτέλεσμα, με επικεφαλής τον Boyle, δημοσιεύθηκε την Τετάρτη 12 Νοεμβρίου στο Astrophysical Journal. Οι Πλειάδες είναι ένα φωτεινό σμήνος αστεριών, γνωστό και ως Messier 45. Αυτή η χαλαρή ομάδα περίπου 1.000 μελών γεννήθηκε πριν από περίπου 100 εκατομμύρια χρόνια από το ίδιο μοριακό νέφος, ένα ψυχρό πυκνό κομμάτι αερίου και σκόνης.Περίπου έξι από τα αστέρια του σμήνους είναι ορατά με γυμνό μάτι τα βράδια από τον Οκτώβριο έως τον Απρίλιο στον βόρειο αστερισμό του Ταύρου. Αυτή η συλλογή είναι επίσης γνωστή από την αρχαιότητα ως οι Επτά Αδελφές, αν και το έβδομο αστέρι δεν είναι πλέον ορατό.Ο Μπόιλ και η ομάδα του αρχικά εντόπισαν πάνω από 10.000 αστέρια που θα μπορούσαν να σχετίζονται με τις Πλειάδες. Αυτά τα αστέρια περιστρέφονταν με παρόμοιο ρυθμό γύρω από τον Γαλαξία μας, σύμφωνα με δεδομένα από τον δορυφόρο Gaia της ESA (Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Διαστήματος) . Περιόρισαν αυτή τη συλλογή χρησιμοποιώντας δεδομένα αστρικής περιστροφής από το TESS. Η αποστολή TESS της NASA σαρώνει ένα ευρύ φάσμα του ουρανού για περίπου ένα μήνα κάθε φορά, αναζητώντας διακυμάνσεις στο φως από τα αστέρια έως την ανίχνευση πλανητών σε τροχιά γύρω από αυτά. Αυτή η τεχνική επιτρέπει επίσης στο TESS να εντοπίζει και να παρακολουθεί αστεροειδείς σε μεγάλες αποστάσεις, προσδιορίζοντας την περιστροφή τους και βελτιώνοντας το σχήμα τους. Τέτοιες παρατηρήσεις βελτιώνουν την κατανόησή μας για τους αστεροειδείς στο ηλιακό μας σύστημα, κάτι που μπορεί να βοηθήσει στην πλανητική άμυνα.Οι επιστήμονες μπορούν επίσης να χρησιμοποιήσουν τα δεδομένα του TESS για να προσδιορίσουν την ταχύτητα περιστροφής των αστέρων, εξετάζοντας τις τακτικές διακυμάνσεις στο φως τους που προκαλούνται όταν σκοτεινά επιφανειακά χαρακτηριστικά που ονομάζονται αστρικές κηλίδες εμφανίζονται και εξαφανίζονται από το οπτικό πεδίο. Επειδή η περιστροφή των αστεριών επιβραδύνεται καθώς τα αστέρια γερνούν, οι ερευνητές μπόρεσαν να εντοπίσουν τα αστέρια που είχαν περίπου την ίδια ηλικία με τις Πλειάδες.Η ομάδα εξέτασε επίσης τις χημικές αφθονίες σε πιθανά μέλη χρησιμοποιώντας δεδομένα από επίγειες αποστολές όπως η Sloan Digital Sky Survey , η οποία διευθύνεται από μια κοινοπραξία ιδρυμάτων.«Ο πυρήνας των Πλειάδων είναι χημικά διαφορετικός από τον μέσο αστέρα σε μερικά στοιχεία όπως το μαγνήσιο και το πυρίτιο», δήλωσε ο Λουκ Μπούμα, συν-συγγραφέας και συνεργάτης στα Επιστημονικά Αστεροσκοπεία Carnegie στην Πασαντίνα της Καλιφόρνια. «Τα άλλα αστέρια που προτείνουμε να είναι μέρος των Μεγάλων Πλειάδων είναι χημικά διαφορετικά με τον ίδιο τρόπο. Ο συνδυασμός αυτών των τριών κύριων στοιχείων - οι τροχιές του Γαλαξία μας, οι ηλικίες και η χημεία - μου λέει ότι είμαστε στο σωστό δρόμο όταν κάνουμε αυτές τις συνδέσεις».Τα μέλη της ομάδας πιστεύουν ότι όλα τα αστέρια στο Σύμπλεγμα των Μεγάλων Πλειάδων σχηματίστηκαν σε μια πιο πυκνή συλλογή, όπως τα αστέρια στο νεαρό σμήνος του Ωρίωνα , πριν από περίπου 100 εκατομμύρια χρόνια. Με την πάροδο του χρόνου, το σμήνος διασκορπίστηκε λόγω των εκρηκτικών δυνάμεων των εσωτερικών σουπερνόβα και των παλιρροιακών δυνάμεων της βαρύτητας του γαλαξία μας. Το αποτέλεσμα είναι μια ροή αστεριών που σχηματίζουν τόξο στον ουρανό από ορίζοντα σε ορίζοντα. Οι Boyle και Bouma εργάζονται τώρα σε αυτό που αποκαλούν TESS All-Sun Rotation Survey. Αυτή η βάση δεδομένων θα επιτρέψει στους ερευνητές να έχουν πρόσβαση στις πληροφορίες περιστροφής για πάνω από 8 εκατομμύρια αστέρια, ώστε να ανακαλύψουν ακόμη περισσότερες κρυφές αστρικές συνδέσεις, όπως το Μεγάλο Σύμπλεγμα των Πλειάδων.«Χάρη στο TESS, αυτή η ομάδα μπόρεσε να ρίξει νέο φως σε ένα σημαντικό κομμάτι της αστρονομίας», δήλωσε η Allison Youngblood, επιστήμονας του έργου TESS στο Κέντρο Διαστημικών Πτήσεων Goddard της NASA στο Greenbelt του Μέριλαντ. «Από μακρινά αστέρια και πλανήτες μέχρι αστεροειδείς στο ηλιακό μας σύστημα και μοντέλα μηχανικής μάθησης εδώ στη Γη, το TESS συνεχίζει να διευρύνει τα όρια αυτού που μπορούμε να πετύχουμε με μεγάλα σύνολα δεδομένων που καταγράφουν μόνο ένα μέρος της πολυπλοκότητας του σύμπαντός μας». https://science.nasa.gov/missions/tess/nasas-tess-spacecraft-triples-size-of-pleiades-star-cluster/ Αυτά τα νεαρά, ζεστά μπλε αστέρια είναι μέλη του ανοιχτού αστρικού σμήνους των Πλειάδων και βρίσκονται περίπου 430 έτη φωτός μακριά, στον βόρειο αστερισμό του Ταύρου. Τα πιο λαμπρά αστέρια είναι ορατά με γυμνό μάτι τα βράδια από τον Οκτώβριο έως τον Απρίλιο. Μια νέα μελέτη διαπιστώνει ότι το σμήνος έχει τριπλάσιο μέγεθος από αυτό που πιστευόταν προηγουμένως - και δείχνει ότι τα αστέρια του είναι διάσπαρτα στον νυχτερινό ουρανό. Το τηλεσκόπιο Schmidt στο Αστεροσκοπείο Palomar στην Καλιφόρνια κατέγραψε αυτήν την εικόνα έγχρωμης σύνθεσης. Αυτή η εικόνα δείχνει τα δύο τρίτα του νυχτερινού ουρανού, απεικονίζοντας την τεράστια έκταση του Μεγάλου Συμπλέγματος των Πλειάδων. Τα αρχικά αστρικά μέλη των Πλειάδων, που μερικές φορές ονομάζονται Μεσιέ 45, εμφανίζονται ως μπλε κουκκίδες. Τα πρόσφατα αναγνωρισμένα μέλη είναι με κίτρινο χρώμα. Οι αστερισμοί περιγράφονται και επισημαίνονται με πράσινο χρώμα. Αυτή η εικόνα δείχνει μια πανοραμική άποψη του Μεγάλου Συμπλέγματος των Πλειάδων, με το επίπεδο του Γαλαξία μας να διέρχεται από τη μέση. Τα μέλη του αρχικού ανοιχτού σμήνους είναι με μπλε χρώμα και τα νέα μέλη με κίτρινο. Οι αστερισμοί περιγράφονται και επισημαίνονται με πράσινο χρώμα.

Αποκωδικοποιώντας τον James Watson Ο άνθρωπος που άλλαξε τη βιολογία και η δύσκολη κληρονομιά του Συνετέλεσε στην αποκάλυψη της δομής του κώδικα της ζωής, του DNA, μετασχημάτισε την επιστημονική εκπαίδευση και έρευνα και υπήρξε μια βαθιά αμφιλεγόμενη προσωπικότητα μέχρι το τέλος Υπάρχουν ονόματα που δεν χωρούν εύκολα σε απλές αφηγήσεις. Ο James Watson είναι ένα από αυτά. Ανήκει στη χορεία των επιστημόνων που όχι μόνο έθεσαν τα θεμέλια της σύγχρονης βιολογίας, αλλά μετασχημάτισαν και τον τρόπο με τον οποίο οι επιστήμονες ερευνούν και συνεργάζονται. Ταυτόχρονα, οι δημόσιες τοποθετήσεις του για φυλετικά θέματα άφησαν πίσω τους μια σκιά που δεν μπορεί να αγνοηθεί. Ο Watson είναι το παράδειγμα μιας τεράστιας προσωπικότητας που εξέπεμψε απέραντο φως και δημιούργησε βαθειά σκιά. Με τον θάνατο του βιολόγου James Watson την Πέμπτη 6 Νοεμβρίου σε ηλικία 97 ετών, έπεσε η αυλαία για τη βιολογία του 20ου αιώνα. Για τον Watson, το DNA ήταν τα πάντα — όχι μόνο το έργο της ζωής του αλλά και το μυστικό της ίδιας της ζωής.Κατά τη διάρκεια της μακράς και πολυτάραχης καριέρας του, ο Watson έκανε αναμφισβήτητα περισσότερα από οποιονδήποτε άλλο επιστήμονα για να μετατρέψει ένα κάποτε άγνωστο βιολογικό μόριο, το DNA, στο σύμβολο της επιστήμης και της κοινωνίας που είναι σήμερα. 1953: Η στιγμή που η βιολογία απέκτησε δομή Η ανακάλυψη της διπλής έλικας του DNA το 1953 αποτέλεσε σταθμό στην ιστορία της βιολογίας και της ιατρικής. Η σημασία της συγκρίνεται μόνο με αυτές των Μέντελ και Δαρβίνου. Δεν ήταν απλώς μια μεγάλη ερευνητική ανακάλυψη. Ήταν η αρχή της Μοριακής Βιολογίας, του τομέα που διαμόρφωσε τις Βιοεπιστήμες. Η απόδειξη της μοριακής βάσης της κληρονομικότητας και του πώς ο γενετικός κώδικας μπορεί να διαβαστεί, να κατανοηθεί και να τροποποιηθεί, άλλαξε οριστικά τη θέση της βιολογίας στο ευρύτερο οικοσύστημα της επιστήμης. Ο ίδιος ο Watson είπε κάποτε:“We thought we had found the secret of life”. Η ιστορία τον δικαίωσε: πράγματι, εκείνη η στιγμή καθόρισε κάθε τι που ακολούθησε.«Δε μας διαφεύγει το γεγονός ότι το συγκεκριμένο ζευγάρωμα βάσεων που προτείνουμε υποδηλώνει αμέσως και έναν πιθανό μηχανισμό αντιγραφής του γενετικού υλικού» και «Αυτή η δομή έχει καινοτόμα χαρακτηριστικά που παρουσιάζουν σημαντικό βιολογικό ενδιαφέρον»: αυτή η περίφημη «αυτο-υποβάθμιση» της ανακάλυψής τους ολοκληρώνει το άρθρο του Nature το 1953, στο οποίο ο James Watson, τότε μόλις 25 ετών, και ο Francis Crick ανακοίνωσαν την ανακάλυψή τους για τη διπλή ελικοειδή δομή του DNA. Το σπουδαιότερο δίδυμο της επιστήμης Ο Watson είχε σπουδάσει βιολογία και ο Crick φυσική έχοντας τις τεχνικές και θεωρητικές γνώσεις για να κατευθύνει τη σκέψη του Watson. Ο Watson ήταν ένας πολύ διαισθητικός στοχαστής ενώ ο Crick ήταν ο ποσοτικός και αναλυτικός. Αυτό τους έκανε το σπουδαιότερο δίδυμο στην ιστορία της επιστήμης. Οι Watson και Crick, είχαν την ικανότητα να συνθέτουν πληροφορίες από διαφορετικές πηγές, να βλέπουν δομές και μοτίβα εκεί όπου άλλοι έβλεπαν απλώς δεδομένα. Ο Watson δεν έλυσε τη δομή του DNA μόνος του — αλλά χωρίς αυτόν η ιστορία θα ήταν διαφορετική. Αυτό που πραγματικά οδήγησε στη λύση της δομής του DNA ήταν μερικές εβδομάδες επίμονης εργασίας, δοκιμών και λαθών (trial and error), με χημικούς υπολογισμούς και μοντέλα από χαρτόνι — όπως περιγράφει ο Watson στο βιβλίο του The Double Helix και επιβεβαιώνει ο Crick σε συνεντεύξεις του αργότερα. Αναρχη εποχή χωρίς σύγχρονους κανόνες δεοντολογίας Τα δεδομένα της Rosalind Franklin και οι συζητήσεις με τον Maurice Wilkins παρείχαν κρίσιμες ενδείξεις. Ωστόσο, σύμφωνα με τους ίδιους, όλα αυτά αγνοήθηκαν σε διάφορες φάσεις της προσπάθειάς τους, ώσπου να καταλήξουν στο τελικό μοντέλο, το οποίο στη συνέχεια επαληθεύτηκε από τα δεδομένα των Franklin και Wilkins. Δεν επρόκειτο λοιπόν για κλοπή δεδομένων, όπως επιβεβαιώνει και ο Matthew Cobb στο βιβλίο του «Crick» που κυκλοφόρησε πριν από 2 εβδομάδες. Ήταν μια άναρχη εποχή χωρίς σύγχρονους κανόνες επιστημονικής δεοντολογίας, όπου η περίφημη Φωτογραφία 51 της Franklin με την «ακτινογραφία» του DNA μοιράστηκε άτυπα, χωρίς την προσοχή ή την αναγνώριση που της άξιζε. Αν η Franklin ζούσε το 1962, είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα είχε συμπεριληφθεί με τους Watson, Crick και Wilkins στο Νομπέλ.Όπως αναγνώρισε αργότερα ο Watson, η Franklin —παρά τις αρχικές επιφυλάξεις της για την ελικοειδή δομή του DNA— παρείχε απολύτως κρίσιμα δεδομένα, κάτι που ο ίδιος τόνισε και στο 2ο κεφάλαιο του βιβλίου του “DNA” που κυκλοφόρησε το 2017. Παραδέχτηκε ότι ο Wilkins του έδειξε τη Φωτογραφία 51 χωρίς να ενημερώσει τη Franklin, «αλλά αυτό ήταν το πιο μυστικό που έγινε». Η συμβολή της πλέον αναγνωρίζεται όπως της αξίζει. Τα βιβλία του διαμόρφωσαν γενιές επιστημόνων Η συμβολή του Watson στη διαμόρφωση της μοριακής βιολογίας δεν περιορίζεται στην ανακάλυψη της διπλής έλικας του DNA. Όσοι σπουδάσαμε βιολογία στα τέλη του 20ού αιώνα γνωρίζουμε ότι το Molecular Biology of the Gene ήταν κάτι περισσότερο από πανεπιστημιακό σύγγραμμα. Ήταν μια πύλη εισόδου σε έναν κόσμο νέας επιστημονικής σκέψης. Ο Watson είχε την ικανότητα να γράφει με τρόπο που έκανε τη μοριακή βιολογία να φαίνεται ταυτόχρονα λογική, ποιητική και εφικτή.Για εμένα, το βιβλίο αυτό υπήρξε καθοριστικό. Το ανακάλυψα τυχαία το 1979 στο τέλος του πρώτου έτους στο Βιολογικό, σε μια περίοδο που ακόμη αμφιταλαντευόμουν αν θα ξαναδώσω εισαγωγικές εξετάσεις για να σπουδάσω Φυσική. Η λογική του DNA, η κομψότητα των μοριακών μηχανισμών, η αίσθηση ότι η ζωή «έχει γλώσσα», με κράτησαν εκεί όπου τελικά κατέληξα: στη μοριακή βιολογία. Το επιστημονικό οικοσύστημα που γνωρίζουμε σήμερα οφείλει πολλά σε εκείνη την πρώτη γενιά βιολόγων που διαμορφώθηκε από τα βιβλία του. Cold Spring Harbor Laboratory: ένα θεσμικό θαύμα Αν η διπλή έλικα ήταν η στιγμή, το Cold Spring Harbor Laboratory (CSHL) ήταν το έργο ζωής του Watson. Όταν ανέλαβε τη διεύθυνσή του, το CSHL ήταν ένας μικρός ερευνητικός χώρος με ιστορική βαρύτητα αλλά περιορισμένη διεθνή επιρροή. Μέσα σε δύο δεκαετίες το μετέτρεψε σε ένα από τα πιο δυναμικά κέντρα μοριακής βιολογίας στον κόσμο.Το μοντέλο του ήταν απλό αλλά επαναστατικό: ταχεία παραγωγή γνώσης, συνεχής ροή ερευνητών, ανοιχτό περιβάλλον, έμφαση στα μεγάλα βιολογικά ερωτήματα. Το CSHL ήταν το “τεχνικό χωνευτήρι” της μοριακής βιολογίας. Στα μέσα της δεκαετίας του ’70, το CSHL ήταν το μοναδικό μέρος στον κόσμο όπου κάθε καλοκαίρι συναντιόντουσαν οι κορυφαίοι επιστήμονες της μοριακής βιολογίας και αντάλλασσαν τεχνικά πρωτόκολλα. Προσέφερε ανοικτή πρόσβαση σε όργανα, εξοπλισμό και πρώιμα αντιδραστήρια μοριακής βιολογίας στους επισκέπτες ερευνητές, και υπήρχε η κουλτούρα της άμεσης συνεργασίας. Στο Harvard μπορεί να υπήρχε το θεωρητικό υπόβαθρο, το CSHL όμως παρείχε το τεχνολογικό περιβάλλον όπου οι νέες τεχνικές μοριακής βιολογίας μπορούσαν να δοκιμαστούν και να εφαρμοστούν. Ο Αργύρης Ευστρατιάδης το είχε περιγράψει ως: «Στο CSHL μπορούσες να λύσεις σε μια εβδομάδα προβλήματα που αλλού θα έπαιρναν μήνες» Έτσι, στα μέσα της δεκαετίας του 1970, όταν πολλά πανεπιστήμια είχαν παγώσει τα πειράματα ανασυνδυασμένου DNA, ο Watson ήταν από τους πρώτους που εφάρμοσαν τις νεότευκτες οδηγίες βιοασφάλειας και επέτρεψαν τη συνέχιση της έρευνας στο CSHL. Πρωτοπόροι ερευνητές όπως ο Tom Maniatis και ο Αργύρης Ευστρατιάδης σε συνεργασία με τον Φώτη Καφάτο κατάφεραν το 1975 στο CSHL —και ουσιαστικά μόνο εκεί— να πραγματοποιήσουν την ιστορική κλωνοποίηση του πρώτου ευκαρυωτικού γονιδίου. Ο Watson δεν συμμετείχε στα πειράματα. Ήταν όμως αυτός που δημιούργησε το κατάλληλο περιβάλλον όπου το τολμηρό έγινε εφικτό.Τα θερινά μαθήματα, τα συμπόσια, η καθημερινή επαφή κορυφαίων ερευνητών δημιούργησαν μια κουλτούρα που σημάδεψε βαθιά τη διεθνή επιστήμη. Συνάντησα αρκετές φορές τον Watson στο CSHL. Η πιο χαρακτηριστική μου εμπειρία ήταν το 1993, όταν με τον Tom Maniatis του εκθέσαμε την ιδέα του enhanceosome (ενισχυόσωμα), ως το μοριακό διακόπτη ενεργοποίησης της έκφρασης γονιδίων. Η οξύτητα των ερωτήσεών του ήταν αποστομωτική. Δεν επαινούσε, δεν προσποιούνταν. Ζητούσε τον μηχανισμό λειτουργίας και όχι γενικότητες. Ήταν η επιτομή της απαιτητικής, υψηλής επιστήμης. Ο ίδιος ο Watson είχε πει κάποτε: “Science moves forward by new ideas, and it takes a certain daring to push for them”. Οραματιστής του Human Genome Project — και η ηθική παραίτηση Όταν το 1988 ανέλαβε την ηγεσία του Human Genome Project (HGP), ο Watson αντιλήφθηκε το έργο όχι μόνο ως τεχνική πρόκληση, αλλά ως πολιτική και ηθική αποστολή. Υπερασπίστηκε σθεναρά την ιδέα ότι το ανθρώπινο γονιδίωμα αποτελεί δημόσιο αγαθό. Αντιτάχθηκε στην πατεντοποίηση αλληλουχιών DNA – μια σύγκρουση που τελικά οδήγησε στην παραίτησή του το 1992. Ήταν από τις λίγες φορές που η επιστήμη είδε έναν ηγέτη να παραιτείται όχι επειδή απέτυχε, αλλά επειδή αρνήθηκε να συμβιβαστεί. Όπως είχε πει χαρακτηριστικά:“DNA belongs to everyone. We must never let it be privatized”.Η θέση αυτή επηρέασε πολιτικές σε Ευρώπη και ΗΠΑ, και αποτελεί μέχρι σήμερα θεμέλιο της ανοιχτής επιστήμης. Γονιδιωματική χωρίς Watson δεν θα υπήρχε Στο πλαίσιο αυτό, η δική μας εποχή – η εποχή των μεγάλων εθνικών γονιδιωματικών πρωτοβουλιών, της ιατρικής ακριβείας, της βιοϊατρικής επιστήμης δεδομένων – πατάει πάνω στις υποδομές και στα μοντέλα που εκείνος καθιέρωσε. Από τις πρώτες αλληλουχίσεις έως τις σύγχρονες βιοτράπεζες, ο Watson συνέβαλε στη θεσμική διαμόρφωση ενός ολόκληρου οικοσυστήματος που σήμερα επιτρέπει σε χώρες όπως η Ελλάδα να αναπτύσσουν στρατηγικές γονιδιωματικής με εθνική εμβέλεια.Δεν είναι τυχαίο ότι όταν τον συνάντησα για τελευταία φορά στις Σπέτσες, το 2016, και του μίλησα για το Genome of Greece Project, το οποίο τότε είχα αρχίσει να σχηματοποιώ, ενθουσιάστηκε. «Large-scale genomics, when done with purpose, reshapes a nation’s science», μου είπε. Είχε την αίσθηση του ιστορικού βάρους των προγραμμάτων αυτών και την εμπειρία να γνωρίζει πώς γεννιούνται επιστημονικές υποδομές χωρίς ημερομηνία λήξης. Οι προβληματικές δηλώσεις και η δημόσια ευθύνη Κανείς δεν μπορεί να μιλήσει για τον Watson χωρίς να αναφερθεί στις επαναλαμβανόμενες, επιστημονικά αβάσιμες και ηθικά απαράδεκτες δηλώσεις του για τη συσχέτιση φυλής και ευφυΐας. Δεν ήταν απλώς «προκλητικές» ή «παρεξηγήσιμες». Ήταν λανθασμένες, ιδεολογικά φορτισμένες και αντίθετες με όσα γνωρίζουμε για τη γενετική ποικιλότητα, την εξελικτική ιστορία και τα κοινωνικά συμφραζόμενα της νοημοσύνης.Η αντίδραση της επιστημονικής κοινότητας ήταν καθολική. Το Cold Spring Harbor Laboratory αποστασιοποιήθηκε και τελικά τον απομάκρυνε. Πολλοί τίτλοι και τιμητικές θέσεις του αφαιρέθηκαν. Ήταν μια δύσκολη αλλά αναγκαία διαδικασία. Η επιστήμη δεν μπορεί να αγνοεί την ευθύνη του λόγου της – ιδιαίτερα όταν μιλάμε για προσωπικότητες με ιστορικό κύρος. Όπως αναφέρει ο βιογράφος του N. Comfort «o Watson υπήρξε ο σημαντικότερος και πιο διάσημος επιστήμονας του 20ού αιώνα και ο πιο ανυπόληπτος του 21ου, και στις δύο περιπτώσεις ο λόγος οφείλεται στον γενετικό του ντετερμινισμό». Η τελική αποτίμηση: φως και σκιά, αλληλένδετα Ο Watson υπήρξε ιδιοφυΐα. Υπήρξε επίσης άνθρωπος με βαθιές αδυναμίες και άδικες απόψεις. Η επιστήμη δεν έχει την πολυτέλεια της μονοδιάστατης ηρωοποίησης — αλλά ούτε και της επιλεκτικής λήθης. Χρειάζεται να κρατούμε το φως του έργου του και τη σκιά των λαθών, για να μαθαίνουμε και από τα δύο.Η ανακάλυψη της διπλής έλικας, το εκπαιδευτικό έργο του, η θεσμική διαμόρφωση μιας ολόκληρης επιστημονικής εποχής και η συμβολή του στο Human Genome Project αποτελούν θεμέλια πάνω στα οποία στηριζόμαστε όλοι σήμερα. Η σύγχρονη γονιδιωματική, η βιοϊατρική επιστήμη δεδομένων, τα εθνικά προγράμματα όπως το Genome of Greece θα ήταν διαφορετικά χωρίς τον Watson.Κατά την άποψη του Comfort, η ζωή του Watson ήταν μια κλασική αρχαία τραγωδία, καθώς τα ίδια στοιχεία που τον έκαναν διάσημο και μεγάλο, τελικά αποδείχθηκαν η καταστροφή του. «Ολόκληρη η καριέρα του χτίστηκε πάνω στο DNA», λέει ο Comfort. «Ανελίχθηκε και έπεσε χάρη στο DNA. Το DNA τον δημιούργησε και το DNA τον κατέστρεψε».Και ίσως η πιο ώριμη αποτίμηση που μπορούμε να κάνουμε είναι να αναγνωρίζουμε την ιδιοφυΐα, να μην αποσιωπούμε τα λάθη και να προωθούμε την επιστήμη με περισσότερη διαύγεια και λιγότερες βεβαιότητες. Ο ίδιος ο Watson είχε πει κάποτε:“Progress in science depends on new techniques, new discoveries, and new ideas — probably in that order.” Και η βιολογία συνεχίζει να προχωρά σε αυτό το μονοπάτι, έτσι ακριβώς, όπως τη φαντάστηκε. (*) Ο Δημήτρης Θάνος είναι ακαδημαϊκός, Πρόεδρος του Επιστημονικού Συμβουλίου του Ιδρύματος Ιατροβιολογικών Ερευνών της Ακαδημίας Αθηνών (ΙΙΒΕΑΑ) https://physicsgg.me/2025/11/20/αποκωδικοποιώντας-τον-james-watson/