Απόκρυψη Αστέρα από τον πλανήτη Ουρανό και Δακτυλίους

[vtsamis]

Απόκρυψη αστέρα από τον πλανήτη Ουρανό και από τους δακτυλίους του – 23 Μαΐου

 

Στις πρωινές ώρες της 23ης Μαΐου 2013 ο 9ου μεγέθους αστέρας “TYC 14-653-1”, φασματικού τύπου F5, θα κινηθεί αποκρυπτόμενος πίσω από τον πλανήτη Ουρανό και από τους δακτυλίους του. Κατά τη διάρκεια του φαινομένου το φως του αστέρα θα μειωθεί αισθητά. Η παρατήρηση και καταγραφή της καμπύλης φωτός του φαινομένου με CCD, μπορεί να δώσει σημαντικές πληροφορίες για την ατμόσφαιρα του πλανήτη και για τους δακτυλίους του, όπως ο προσδιορισμός του τρόπου μεταβολής της θερμοκρασίας στην ανώτερη ατμόσφαιρα του πλανήτη συναρτήσει του ύψους, το οπτικό βάθος (οπτική διαφάνεια) των δακτυλίων και τα γεωμετρικά και τροχιακά τους χαρακτηριστικά.

 

Το φαινόμενο

Η βύθιση του αστέρα στην ατμόσφαιρα του Ουρανού θα είναι βαθμιαία (καμπύλη φωτός) και αναμένεται να διαρκέσει περίπου 14 λεπτά, από 05:15 ως και 05:29 ώρα Ελλ. Η απόκρυψη του αστέρα από τους δακτυλίους αναμένεται να διαρκέσει κλάσμα δευτερολέπτου κάθε φορά. Οι αναμενόμενοι χρόνοι (σε ώρα Ελλ.) για τους πέντε κυρίους δακτυλίους, alpha ως epsilon, είναι από 05:08 ως 05:11 και από 05:29 ως 05:32 (εκατέρωθεν του δίσκου). Ο αστέρας θα αποκρυφτεί επίσης και από το αμυδρότερο σύστημα εξωτερικών δακτυλίων R/2003 U1 και R/2003 U2, δεκαπέντε λεπτά νωρίτερα (και επίσης 15 λεπτά αργότερα) από την απόκρυψη εκ των κυρίων δακτυλίων alpha-epsilon.

 

Μέθοδος Παρατήρησης

Η μείωση λαμπρότητας κατά το μέγιστο βάθος απόκρυψης του αστέρα από την ατμόσφαιρα του πλανήτη αναμένεται να είναι περίπου 40-50% στο εγγύς υπέρυθρο με χρήση φίλτρων Μεθανίου (850nm long pass ή 890nm band pass) και μόνον 0.05 mag στο οπτικό φάσμα. Επομένως η οπτική παρατήρηση του φαινομένου είναι αδύνατη.

Συνιστάται η χρήση CCD και τηλεσκοπίου μεγάλης διαμέτρου και φίλτρων στην περιοχή του Μεθανίου (εγγύς υπέρυθρο), όπου το ανακλώμενο φως από τον πλανήτη μειώνεται δραστικά λόγω ισχυρής απορρόφησης, όπως συμβαίνει σε όλους τους αεριώδεις πλανήτες. Εναλλακτικά, η χρήση φωτομετρικών φίλτρων Bessell I, στο υπέρυθρο (Infrared pass) επίσης θα βοηθούσε αρκετά την παρατήρηση.

 

Ιστορική αναδρομή

Οι δακτύλιοι του Ουρανού ανακαλύφθηκαν το 1977 από τους James L. Elliot, Edward W. Dunham και Douglas J. Mink με το Kuiper Airborne Observatory, καθώς ετοιμάζονταν να παρατηρήσουν απόκρυψη του αστέρα SAO 158687 από την ατμόσφαιρα του πλανήτη. Ο αστέρας αναβόσβησε απροσδόκητα λίγο πριν, αλλά και λίγο μετά τη διέλευση του αστέρα πίσω από το δίσκο του πλανήτη, συμμετρικά εκατέρωθεν του δίσκου, αλλά και στους χρόνους, και έτσι οι ερευνητές συμπέραναν ότι υπάρχει σύστημα δακτυλίων γύρω από τον πλανήτη Ουρανό (Elliot, J. L.; Dunham, E.; Mink, D. (1977). "The rings of Uranus". Cornell University. Retrieved June 9, 2007). Το 1986 οι δακτύλιοι φωτογραφήθηκαν για πρώτη φορά απευθείας, από το Voyager 2, και έγινε παρατήρηση απόκρυψης στα ραδιοκύματα, όπου και ανακαλύφθηκαν και νέοι δακτύλιοι. Στη συνέχεια φωτογραφήθηκαν και από το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble το 2005, και από το αστεροσκοπείο Keck το 2006. Μετά από την πρώτη παρατήρηση απόκρυψης του 1977, άλλες επτά φορές έχουν παρατηρηθεί αποκρύψεις αστέρων από τον Ουρανό, η τελευταία έγινε δεκαπέντε χρόνια πριν, το 1998.

 

Πηγές:

http://www.iota-es.de/uranus2013/overview.html

http://en.wikipedia.org/wiki/Uranus

http://pds-rings.seti.org/tools/viewer2_ura.html

και το "ευαγγέλιο" στο οποίο έχουν στηριχθεί οι παρατηρήσεις ανάλογων φαινομένων στους αεριώδεις πλανήτες:

"Spectrophotometry of the Jovian Planets and Titan at 300- to 1000-nm Wavelength: The Methane Spectrum" Karkoschka, E. Icarus vol. 111 issue 1 September, 1994. p. 174-192

 

Στο παρακάτω σχήμα, με κόκκινο βέλος σημειώνεται η σχετική πορεία του αστέρα διαμέσου του Ουράνιου συστήματος, και σημειώνονται οι προβλεπόμενοι χρόνοι επαφής (κατά προσέγγιση) από το http://pds-rings.seti.org/tools/viewer2_ura.html

Οι κύριοι δακτύλιοι alpha ως epsilon είναι οι πλησιέστεροι στον πλανήτη.

[csot]

Αξίζει να κάνει κανείς οπτική παρατήρηση του φαινομένου ή άδικο το ξενύχτι;

[vtsamis]

Χρήστο νομίζω όχι, η μείωση λαμπρότητας από την απόκρυψη εκ της ατμόσφαιρας ή εκ των δακτυλίων είναι (προσεγγιστικά)

από 5.85 mag (Ουρανός + Άστρο) σε 5.90 mag (Ουρανός)

δηλαδή ~ 0.05 mag, όπερ μάλλον αδύνατον οπτικά.

 

Με πολύ μεγάλο τηλεσκόπιο, θεωρητικά, η χρήση Barlow ίσως να επέτρεπε οπτική παρατήρηση απόκρυψης από τους δακτυλίους και μόνον, εάν υποθέσουμε ότι οι δακτύλιοι βρίσκονταν αρκετά arcsec μακριά από το δίσκο του Ουρανού, αλλά απ' ότι μπορώ να καταλάβω εδώ, οι δακτύλιοι στο σημείο της διάβασης του άστρου είναι σχεδόν κολλητά πάνω στον πλανήτη, οπότε το άστρο δε θα μπορεί να διακρίνεται ως ξεχωριστή πηγή φωτός.

[Bi2L]

Είμαστε έτοιμοι για την καταγραφή και ας ελπίσουμε αυτη την φορά να έχουμε σύμμαχό μας τον καλό καιρό!!

 

Βαγγέλη είναι καλύτερα καταγραφή με το ir-pass ή με Ha7nm(μάλλον το πρώτο)

Τι ώρα προτείνεις να ξεκινήσουμε την καταγραφή;;

[vtsamis]

Βασίλη μάλλον το πρώτο. Ξεκινάμε λήψεις όσο νωρίτερα μπορούμε, και συνεχίζουμε όσο μας επιτρέπει, μέχρι να ξημερώσει.

[alepohori]

βαγγελη η περιγραφη του φαινομενου και οι πληροφοριες σου ηταν καταπληκτικα! Μακαρι να μπορουσα να σε ακολουθησω. καλη επιτυχια!

[vtsamis]

Ευχαριστώ Δημήτρη,

Θα είναι υπέροχο φαινόμενο, κρίμα που δε μπορεί να παρατηρηθεί οπτικά, όπως το ανάλογο στο Δία, το 2009:

http://www.astrovox.gr/forum/viewtopic.php?p=114020#114020

 

+

ανεβάζω και ένα χάρτη πρόγνωσης καιρού για την ώρα του φαινομένου

[vtsamis]

Μια δοκιμαστική λήψη του πεδίου της μάχης, χτες στις 05:13, με SCT 10" @ f/3.3, ΑΤΙΚ 16-HR, φίλτρο I(s) Bessell φωτομετρικό, exp. 2 sec ... από την ταράτσα

[Bi2L]

Βαγγέλη δεν με βλέπω και πολύ τυχερό......

Καλά δεν βρέχει κιολλας οπότε θα το βγάλουμε το σκόπιο εξω!

 

 

[Bi2L]

Με 6 μποφόρ αέρα δεν βγαίνει έξω τηλεσκόπιο, πόσο μάλλον μεγάλο τηλεσκόπιο

Καλή καταγραφή Βαγγέλη και οποίος άλλος το προσπαθήσει.

[vtsamis]

Dear all,

 

Unfortunately, bad news from Halandri, near Athens. Clouds at East prevented observation. Despite the bad sky, we stayed up all night, but in vain.

Brave co-observers: Vagelis Tsamis, Apostolos Christou & Kyriaki Tigani. Our setup was a 10" SCT with f.r.corrector either f/3.3 or f/6.3, ATIK 16-HR CCD, Bessel I photometric filter.

Some more observers in Greece were to attempt observation, let's see.

 

The night before (22/5) I had made some successful test observations:

Bessell I (Infrared), f.r.corrector f/6.3 - BIN 4x4, exp.2 sec, cycle (exp+download) ~4 sec with subframing, Max ADU Uranus: 12.933 ADU, TYC 14-653-1: 3.100 ADU, HD 3915: 7.695 ADU, BACKGROUND: 1.200-1.400 ADU (no-flats taken). I attach a sample .jpg file from the fits I obtained.

 

(Also yesterday, for the history, I made some test captures with a Methane Band filter, but with doubtful results, due to rather small aperture)

 

I hope we will have more luck next time!

All the best,

Vagelis

Apostolos (Tolis)

Kyriaki

 

________________________________________

From: "Wbeisker" [wbeisker@iota-es.de]

Sent: Thursday, May 23, 2013 06:17

To: "Eleni"; "Bredner, Eberha."; "Busse Michael"; "Christou Tolis"; "Guhl, Konrad"; "Heidmann Claus-Peter"; "Parl Michael"; "Sicardy, Bruno"; Tsamis Vaggelis; "Markus Karsten"; "Ohlert Johannes"; "Parl Michael"; "Paschalis Nicholaos"; "Sasteria"

Subject: Crete clouded out

 

Dear all,

 

sorry to say:

Sasteria observatory in Crete was clouded out. 100% cloud cover!

 

Hoping to hear some positive observations from other observers.

 

Wolfgang

Claus-Peter

Filip

[Bi2L]

Δεν πειράζει παιδιά, η προσπάθεια μετράει την επόμενη φορά να είμαστε καλά να το καταγράψουμε!

Καλή συνέχεια!!

[themis_kart]

Δεν πειράζει οεοεοε οεοεοε

Next time!!